Nhận diện đúng “điểm nghẽn” này, ngành Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Thái Nguyên đã chọn một hướng đi táo bạo: đưa giảm nghèo thông tin trở thành trụ cột, là chìa khóa mở đường để người dân hiểu chính sách – tiếp cận tri thức – mạnh dạn đổi mới sản xuất. Với cách làm đó, Chương trình truyền thông và “giảm nghèo thông tin” ở Thái Nguyên đã trở thành điểm sáng của Chương trình Mục tiêu Quốc gia năm 2025.
Từ “cho sinh kế” sang “dạy cách tạo sinh kế”- Bước chuyển quyết định
Trước đây, dù nhiều chương trình hỗ trợ sinh kế được xây dựng tốt, nhưng quá trình triển khai chưa đạt hiệu quả như mong muốn đa phần do người dân thiếu thông tin hoặc không biết, không hiểu đầy đủ nên không mạnh dạn tham gia. Cũng vì thiếu thông tin về quy trình sản xuất, yêu cầu đối ứng vốn hay nhu cầu thị trường, nhiều mô hình hiệu quả khi thí điểm nhưng lại khó nhân rộng, thiếu tính bền vững, lan toả nhất là ở khu vực vùng cao, vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Được chuyển giao khoa học kỹ thuật, cây Thanh Long được nhân dân trồng quy mô lớn tại xã Định Hoá cho thu nhập cao
Từ thực tế đó, ngành NN&MT tỉnh Thái Nguyên đã thay đổi cách làm, bắt đầu từ gốc: đưa thông tin đến đúng nơi – đúng người – đúng thời điểm. Theo đó, các tổ công tác, cán bộ cơ sở được tập huấn chuyên sâu kỹ năng truyền thông, nhân dân được tiếp cận, giải thích chính sách bằng ngôn ngữ dễ hiểu, cách mô tả quy trình kỹ thuật ngay tại nương rẫy, đầu bờ theo hướng “cầm tay chỉ việc” ngắn gọn, dễ làm, dễ nhớ. Nhờ đó, thông tin không còn “bị kẹt” ở cấp xã mà đã đến được từng xóm, từng hộ.
Cùng đó là sự phối hợp đồng bộ với chính quyền các cấp những chính sách, thông tin liên quan được phát trên hệ thống loa truyền thanh; tài liệu kỹ thuật được bổ sung kịp thời giúp người dân tiếp cận thông tin về giống mới, kỹ thuật chăn nuôi, mô hình hữu cơ, giá cả thị trường… một cách thường xuyên, đầy đủ. Nhiều mô hình tiêu biểu như trồng dược liệu, nuôi trâu sinh sản, chăn nuôi dê, sản xuất nông nghiệp hữu cơ… được truyền tải qua video, hội nghị đầu bờ, tham quan thực tế đã tạo hiệu ứng “thấy tận mắt – làm được ngay”.
Với cách làm không chỉ hỗ trợ vốn hay hạ tầng mà tập trung giúp người dân hiểu cách làm, nắm được thông tin và tự quyết định mô hình phù hợp mà ngành NN & MT tỉnh Thái Nguyên triển khai đã và đang giúp người dân hiểu đúng, làm đúng, mang lại hiểu quả cao.
Tư duy thay đổi, sinh kế mở ra
Ghi nhận thực tiễn tại các xã Ngân Sơn, Pác Nặm, Ba Bể, Định Hoá, Chợ Mới cho thấy: Khi được tiếp cận đầy đủ thông tin, người dân chuyển từ tâm lý trông chờ sang chủ động tham gia. Họ dám đối ứng vốn khi thấy mô hình rõ hiệu quả, tự liên hệ hợp tác xã và doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm, mở rộng dịch vụ, ứng dụng kỹ thuật mới trong trồng trọt, chăn nuôi. Người dân nắm bắt kịp thời kiến thức và thị trường, từ đó chủ động hơn trong phát triển sinh kế.
Nhiều hộ dân đã chủ động lựa chọn cây trồng phù hợp với thổ nhưỡng, mang lại sinh kế bền vững
Rõ ràng chỉ một thay đổi về nhận thức đã mở ra những chuyển biến mạnh mẽ trong hành động, đây được xem là giá trị cốt lõi của giảm nghèo thông tin. Nhờ cách tiếp cận này, nhiều hộ dân không còn “ngại” đăng ký tham gia dự án hỗ trợ sản xuất; các mô hình phù hợp bản địa được triển khai nhanh và hiệu quả hơn; một số địa phương thậm chí tự rà soát và điều chỉnh mô hình cho sát thực tế - điều hiếm thấy trước đây.
Đổi mới cách làm – hiệu quả thể hiện rõ qua con số
Sau gần 5 năm triển khai, công tác giảm nghèo của Thái Nguyên đã ghi nhận kết quả ấn tượng. Toàn tỉnh giảm từ 42.903 hộ nghèo (2022) xuống 23.061 hộ cuối 2024, và dự kiến 19.679 hộ cuối 2025, tương ứng giảm từ 10,29% xuống khoảng 4,66%.
Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý dữ liệu hộ nghèo, lồng ghép nguồn vốn, phân cấp mạnh cho cơ sở, nâng cao chất lượng kiểm tra giám sát. Tất cả tạo thành hệ sinh thái chính sách đồng bộ, giúp thông tin lưu thông thông suốt từ tỉnh đến thôn bản.
Hành trình giảm nghèo bền vững ở Thái Nguyên không chỉ mở đường bằng hạ tầng, sinh kế hay việc làm mà còn trao cho người dân điều quan trọng hơn, đó là: tri thức để tự mở lối đi cho mình. Khi giảm nghèo thông tin trở thành trọng tâm, bà con được “khai sáng” con đường phát triển để biết cách làm, hiểu thị trường và dám thay đổi. Từ đó, sự tự ti dần tan biến, nhường chỗ cho khát vọng vươn lên và tinh thần tự chủ mạnh mẽ.
Giảm nghèo vì thế không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà là hành trình khơi dậy sức mạnh nội sinh của mỗi người dân. Khi nhân dân biết – hiểu – dám làm, mọi chính sách đều có cơ hội thành công. Và chính “thông tin”, giản dị nhưng bền bỉ, đang trở thành “vũ khí” để Thái Nguyên nuôi dưỡng những sinh kế bền vững, mở ra tương lai rộng mở tới từng hộ dân, từng thôn, bản.
Tuấn Thành
