Bước chuyển từ “thiếu thông tin” đến “chủ động tiếp cận”
Được thành lập sau khi sáp nhập 3 đơn vị hành chính Phú Thượng, Lâu Thượng và thị trấn Đình Cả theo Nghị quyết 1683/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, xã Võ Nhai có diện tích gần 10.000 ha, dân số hơn 17.000 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm đa số. Địa bàn rộng, dân cư phân tán, điều kiện hạ tầng thông tin còn nhiều hạn chế — đó là những thách thức không nhỏ đối với công tác quản lý, điều hành, nhất là trong triển khai các chính sách giảm nghèo bền vững.
Kết quả điều tra sơ bộ, năm 2025, xã Võ Nhai giảm được 17/93 hộ nghèo, giảm 0,4% so với cùng kỳ. Đến nay, xã còn 76 hộ nghèo, chiếm 1,88% dân số. Tuy tỷ lệ này không cao, song phần lớn hộ nghèo tập trung ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi mà “nghèo về thông tin” trở thành một trong những nguyên nhân gốc rễ khiến nhiều chính sách chưa phát huy hiệu quả.
Cán bộ tận tình hướng dẫn nhân dân hoàn thiện hồ sơ, thủ tục tiếp cận chính sách hỗ trợ sinh kế
Thực tế cho thấy, nhiều hộ dân còn hạn chế tiếng Việt và kỹ năng sử dụng công nghệ; ở một số xóm, sóng điện thoại và đường truyền internet vẫn chưa ổn định. Vì vậy, họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận chính sách hỗ trợ sinh kế, vay vốn ưu đãi hay các chương trình đào tạo nghề. Thông tin đến chậm hoặc chưa đầy đủ khiến nhiều cơ hội thoát nghèo bị bỏ lỡ, tư duy trông chờ vẫn tồn tại ở một bộ phận người dân. Khi những cánh cửa thông tin được mở rộng, khi chính sách đến gần hơn với cuộc sống, bà con sẽ có thêm niềm tin và động lực để vươn lên.
Truyền thông – động lực của sự thay đổi
Nhận rõ thông tin là “chìa khóa” của giảm nghèo đa chiều, cấp ủy, chính quyền xã Võ Nhai đã xác định công tác truyền thông là nhiệm vụ trọng tâm. Trên cơ sở bám sát Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025 và thời gian tới, địa phương triển khai đồng bộ nhiều mô hình sáng tạo, phù hợp với đặc thù miền núi.
Xã phát huy vai trò của người uy tín trong cộng đồng — những già làng, trưởng xóm, cán bộ hội đoàn thể biết song ngữ. Họ trở thành “người truyền tin” và “người truyền cảm hứng”, giúp bà con hiểu, tin và chủ động tham gia vào các chương trình giảm nghèo. Cùng với đó, các buổi họp xóm, sinh hoạt chi hội phụ nữ, thanh niên, nông dân được lồng ghép nội dung tuyên truyền về chính sách hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi.
Song song với phương thức truyền thống, xã Võ Nhai đã tận dụng các nền tảng truyền thông hiện đại. Hệ thống loa truyền thanh cơ sở, bản tin, pano, tờ rơi song ngữ được phát huy hiệu quả; mạng xã hội như Facebook, Zalo trở thành kênh kết nối giữa cán bộ và người dân, đặc biệt trong giới trẻ. Nhiều nội dung truyền thông sáng tạo được triển khai như livestream quảng bá nông sản “Cây na số và nông sản Thái Nguyên”, giúp sản phẩm của người dân tiếp cận thị trường rộng hơn.
Nhờ đó, thông tin không chỉ “đi đến tận thôn bản” mà còn “đi vào nhận thức” của người dân. Từ chỗ thụ động chờ hỗ trợ, bà con nay đã biết tìm hiểu, đề xuất, và chủ động tham gia các mô hình sinh kế. Nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã, đưa sản phẩm vào chuỗi tiêu thụ. Một số sản phẩm đặc trưng của địa phương như na Võ Nhai, mật ong rừng, chè đặc sản đã được đưa vào chương trình OCOP của tỉnh.
Kết hợp thông tin với hạ tầng và sinh kế
Truyền thông chỉ thực sự hiệu quả khi gắn liền với các điều kiện kinh tế - xã hội thiết thực. Từ đầu năm 2025 đến nay, Võ Nhai đã lồng ghép nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia (giảm nghèo, nông thôn mới, phát triển vùng dân tộc thiểu số) để nâng cấp hạ tầng thông tin và giao thông, mở rộng vùng phủ sóng viễn thông, internet; đồng thời hỗ trợ xây dựng thương hiệu nông sản, kết nối tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử và hội chợ nông sản.
Chính quyền xã thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận, ứng dụng thông tin hiệu quả vào đời sống, sản xuất
Chính quyền xã cũng chủ động làm “cầu nối” giữa nông dân và doanh nghiệp. Nhiều hợp tác xã được thành lập để liên kết sản xuất – tiêu thụ. Các lớp tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng công nghệ số trong quản lý, quảng bá sản phẩm được triển khai thường xuyên, giúp người dân từng bước thích ứng với kinh tế thị trường hiện đại.
Đáng chú ý, các chương trình đào tạo nghề và xuất khẩu lao động được kết hợp với truyền thông chính sách, giúp người lao động hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, và chủ động đăng ký tham gia. Cách tiếp cận này không chỉ mở rộng cơ hội việc làm mà còn tạo sự dịch chuyển nhận thức từ “được hỗ trợ” sang “tự tạo sinh kế”.
Phát huy tinh thần tự lực – lan tỏa mô hình hiệu quả
Bên cạnh việc tận dụng chính sách, xã Võ Nhai đặc biệt chú trọng phát huy nội lực cộng đồng. Các phong trào như “Hộ khá giúp hộ nghèo”, “Thanh niên khởi nghiệp”, “Phụ nữ giúp nhau phát triển kinh tế” được triển khai đồng bộ, tạo hiệu ứng xã hội tích cực. Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo, trở thành điển hình tiêu biểu trong sản xuất nông nghiệp và kinh tế rừng.
Chính quyền địa phương xác định, giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ vật chất, mà quan trọng hơn là đánh thức ý chí tự lực – tự cường của người dân. Công tác tuyên truyền được gắn liền với giáo dục nhận thức: “Nhà nước hỗ trợ – người dân làm chủ thể”. Nhờ đó, công tác giảm nghèo ở Võ Nhai ngày càng mang tính bền vững, gắn kết chặt chẽ với chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Võ Nhai phấn đấu đến năm 2030 không còn hộ nghèo, đồng thời đảm bảo 100% hộ dân được tiếp cận đầy đủ thông tin về chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Để đạt được điều đó, xã tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số ở cơ sở, mở rộng các điểm truy cập thông tin cộng đồng, đào tạo kỹ năng truyền thông và công nghệ cho cán bộ, đoàn thể.
Theo lãnh đạo xã, giảm nghèo bền vững trong giai đoạn hiện nay không thể tách rời yếu tố thông tin. Mỗi chính sách, mô hình, nguồn lực chỉ phát huy hiệu quả khi người dân biết – hiểu – và chủ động tham gia. Thông tin vì thế không chỉ là công cụ truyền đạt, mà là nguồn lực phát triển, là động lực thúc đẩy sự thay đổi từ nhận thức đến hành động.
Tuấn Thành
