Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số

Đăng ngày: 14/06/2024 , 15:53 GMT+7

Ngày 14/6/2024, tại Hà Nội, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TTT) phối hợp với Trường Đại học (ĐH) Khoa học Xã hội và Nhân văn (KHXH&NV),ĐH Quốc gia Hà Nội tổ chức Hội thảo quốc tế: “Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số”.

Quang cảnh hội thảo

Hội thảo nằm trong khuôn khổ sự kiện thường niên của cộng đồng báo chí Việt Nam mang tên "Diễn đàn Báo chí tháng 6" - lần thứ ba (năm 2024), do Tạp chí Thông tin và Truyền thông, Báo điện tử Vietnamnet và Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông đồng chủ trì.

Hội thảo được tổ chức với 3 phiên họp, thảo luận gồm Phiên toàn thể với chủ đề Nhận diện bức tranh kinh tế báo chí báo chí Việt Nam; Phiên thảo luận chuyên đề: Đổi mới cơ chế quản lý để phát triển kinh tế báo chí truyền thông số; Phiên thảo luận chuyên đề: Bài toán kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam,  những gợi mở và kết nối ý tưởng.

Dự và phát biểu tại Hội thảo có ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam; Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng; Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thanh Lâm, GS. TS. Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng trường ĐH KHXH&NV, các đại biểu, chuyên gia đến từ nhiều cơ quan quản lý nhà nước có liên quan trực tiếp tới hoạt động báo chí truyền thông, các nhà quản lý báo chí trong nước và quốc tế.

Theo thống kê, cả nước hiện có 6 cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, 127 báo, 670 tạp chí, 72 cơ quan phát thanh, truyền hình. Tuy khác nhau về loại hình nhưng phần lớn cơ quan báo chí đang sụt giảm về nguồn thu, nhất là các đài truyền hình và cơ quan báo chí tự chủ hoàn toàn về tài chính.

Khó khăn này một phần do các cơ quan báo chí trong nước đang bị các nền tảng xã hội cạnh tranh về quảng cáo - truyền thông và cả người đọc, người xem. Các doanh nghiệp cắt giảm chi phí cho quảng cáo - truyền thông, nhất là những năm gần đây. Bên cạnh đó, nguồn lực và cơ chế của Nhà nước cho đặt hàng báo chí còn hạn chế và tình trạng vi phạm bản quyền chưa được giải quyết triệt để.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng phát biểu tại sự kiện

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng cho biết: Doanh thu của các báo, tạp chí 9 tháng năm 2023 giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2022. Còn tổng nguồn thu năm 2023 của các Đài phát thanh truyền hình giảm 23% so với năm 2022. Hầu hết các đài đều không khai thác được hết thời lượng quảng cáo/ngày trên kênh chương trình theo quy định cho phép của Luật Quảng cáo (10% tổng thời lượng phát sóng/ngày; 5% tổng thời lượng phát sóng đối với kênh truyền hình trả tiền); có đài, thời lượng quảng cáo trên kênh chỉ đạt vài phút/ngày.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, báo in, báo điện tử hay phát thanh, truyền hình đều dựa khá nhiều vào nguồn thu quảng cáo. Có lúc, doanh thu từ quảng cáo luôn chiếm trên 60%, thậm chí đối với một số cơ quan báo chí là trên 90%. Tuy nhiên, hiện nay các cơ quan báo chí đang phải đối mặt với nguy cơ sụt giảm doanh thu mạnh mẽ, trong bối cảnh các nền tảng mạng xã hội đã lấy đi khoảng 70% doanh thu của báo chí chính thống. Ngoài ra, hiện tại, các cơ quan báo chí đang gặp phải một số khó khăn, vướng mắc trong các quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Bên cạnh đó là cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu sản xuất cung cấp dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước.

Theo PGS.TS Bùi Chí Trung, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông: “Việc phát triển kinh tế báo chí truyền thông không chỉ cần nhìn từ một vài trường hợp cụ thể, từ riêng một lĩnh vực hay loại hình riêng biệt mà cần được nhìn nhận ở quy mô tổng thể, chiến lược và toàn diện của hệ thống báo chí quốc gia, gắn với bối cảnh phát triển kinh tế số mạnh mẽ hiện nay. Từ đó có bước phát triển đột phá nhằm thực hiện tốt vai trò, chức năng báo chí cách mạng, của hệ thống truyền thông Việt Nam chuyên nghiệp và nhân văn”.

Nhà báo Lê Quốc Minh - Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tham luận tại hội thảo

Trong tham luận: “Kinh tế báo chí, hành trình đi từ truyền thống tới kỷ nguyên số”, đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã đưa ra bức tranh với nhiều thông tin sâu sắc và toàn diện về kinh tế báo chí Việt Nam và thế giới.

Tổng biên tập Báo Nhân dân Lê Quốc Minh gợi mở hướng đi mà báo chí thế giới đang vận dụng và có những thành công bước đầu. Đó là: Tổ chức sự kiện, thu hút nhà tài trợ, hợp tác với các mạng xã hội cấp phép cho các thương hiệu cung cấp dịch vụ thông tin truyền thông đầu tư, nghiên cứu kinh doanh... Những thử nghiệm ban đầu của Báo Nhân Dân là động lực cho các cơ quan báo chí có mô hình mang tính dẫn dắt để áp dụng triển khai trong thời gian tới.

Trước đó, tại Hội thảo chuyên đề "Tương lai của Báo chí và trí tuệ nhân tạo" tổ chức ngày 13/3/2024 tại Hà Nội, đồng chí Lê Quốc Minh cũng đã chia sẻ: Mỗi cơ quan báo chí hãy tìm ra phân khúc, phần sức mạnh của mình, để tạo ra mô hình kinh doanh phù hợp. Nhìn chung không có cái mô hình kinh doanh nào là đúng với tất cả mọi cơ quan báo chí, nhưng mà nếu biết tận dụng cái phân khúc của mình thì sẽ rất hiệu quả. Báo chí nên quay trở lại với cái bản chất ban đầu đó là phải xây dựng mối quan hệ trực tiếp với độc giả, phải gắn bó với họ, phải hiểu họ là ai để đưa ra những nội dung phù hợp.

Các đại biểu tham dự hội thảo

Hội thảo đã nhận được hơn 50 tham luận của các học giả hàng đầu về kinh tế và báo chí, truyền thông đến từ Việt Nam và nhiều nước trên thế giới như Đức, Áo, Trung Quốc, Thái Lan, Malaixia…, chuyên gia đến từ các tập đoàn Google, Viettel, VieOn, Le Bross… Các tham luận và ý kiến đã tiếp cận phong phú theo nhiều góc độ, nhiều chiều cạnh về vấn đề kinh tế báo chí truyền thông trong bối cảnh kinh tế số.

Tại các phiên thảo luận, các đại biểu đã tập trung làm rõ những vấn đề: Thành công, hạn chế, những vấn đề bất cập trong kinh tế báo chí tại Việt Nam; Những mô hình, ý tưởng, cơ chế phát triển kinh tế báo chí, đúc kết từ những bài học kinh nghiệm quốc tế và những bước tiến mới tại Việt Nam; Phân tích về những dự báo, vấn đề cần quan tâm chú trọng trong hoạt động kinh tế báo chí truyền thông trong bối cảnh phát triển kinh tế số thời gian tới; Sự đồng hành của hệ thống cơ sở đào tạo báo chí truyền thông trong lĩnh vực kinh tế báo chí nói riêng cũng như trong sự phát triển bền vững lâu dài của báo chí Việt Nam... Các ý kiến đều cho rằng, việc phát triển kinh tế báo chí truyền thông không chỉ cần nhìn từ một vài trường hợp cụ thể, từ riêng một lĩnh vực hay loại hình riêng biệt mà cần được nhìn nhận ở quy mô tổng thể, chiến lược và toàn diện của hệ thống báo chí quốc gia, gắn với bối cảnh phát triển kinh tế số mạnh mẽ hiện nay.

PGS.TS. Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng trường Đại học KHXH&NV phát biểu tại hộ thảo

Nói về chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí truyển thông, PGS.TS. Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng trường Đại học KHXH&NV (ĐHQG Hà Nội) cho rằng: Trong quá trình chuyển đổi số, bên cạnh việc hỗ trợ cho các cơ quan báo chí, Chính phủ cần nghiên cứu tổng thể về kinh tế báo chí trong bối cảnh truyền thông số, đồng thời, xây dựng các nền tảng số Việt Nam, để Việt Nam không bị lệ thuộc hoàn toàn vào các nền tảng số sẵn có của nước ngoài.

Đề cập đến giải pháp tồn tại và phát triển của báo chí, tại diễn đàn Báo chí toàn quốc diễn ra chiều ngày 15/3 trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2024, tổ chức tại TP. HCM, Bộ trưởngBộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, báo chí muốn phát triển thì cần không gian mới, cần lực lượng sản xuất mới, cần nguồn lực sản xuất mới, cần yếu tố sản xuất mới và cần động lực mới. Không gian mới là không gian số. Lực lượng sản xuất mới là công nghệ số. Nguồn lực sản xuất mới là nhân lực số. Yếu tố sản xuất mới là dữ liệu số. Động lực mới là đổi mới sáng tạo số. Bởi vậy, đầu tư vào công nghệ số, nhân lực số, dữ liệu số và đổi mới sáng tạo số sẽ là đầu tư vì tương lai của báo chí./.

PV.

Đăng ngày: 14/06/2024 , 15:53 GMT+7

Tin liên quan