Quang cảnh hội thảo.
Hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ” là một trong những điểm nhấn trong chuỗi hoạt động của 2 Triển lãm kép: Triển lãm Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam – Nhật Bản (SIE 2025) và Triển lãm Quốc tế về Máy móc và Công nghệ ngành Công nghiệp Chế tạo và Công nghiệp Hỗ trợ (VME 2025) diễn ra từ ngày 6 – 8/8/2025 tại Trung tâm Triển lãm I.C.E (91 Trần Hưng Đạo, Hà Nội), nhằm thúc đẩy thu hút đầu tư vào các lĩnh vực then chốt của công nghiệp hỗ trợ (CNHT) Việt Nam, tăng cường khả năng hợp tác, thúc đẩy thu hút đầu tư và triển khai hiệu quả các dự án đầu tư giữa các địa phương, khu công nghiệp, cụm công nghiệp và doanh nghiệp Việt Nam với doanh nghiệp FDI, tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất CNHT toàn cầu.
Việt Nam đã và đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và tham gia sâu rộng vào các chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó CNHT được xác định là một trong những trụ cột chiến lược để nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 5.000 doanh nghiệp CNHT, chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử, dệt may, da giày. Tuy nhiên, gần 88% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn sử dụng thiết bị lạc hậu, thiếu tiêu chuẩn chất lượng, chỉ khoảng 10% doanh nghiệp ứng dụng tự động hóa và dưới 20% đạt chứng nhận ISO hoặc áp dụng các mô hình quản trị hiện đại như 5S, Lean, TQM. Hệ quả là phần lớn doanh nghiệp nội địa mới chỉ tham gia ở các công đoạn gia công cấp thấp, khó tiếp cận đơn hàng quy mô lớn và tiêu chuẩn cao từ các tập đoàn đầu chuỗi.
Trong khi đó, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành công nghiệp chủ lực vẫn ở mức thấp: ngành ô tô chưa đạt mục tiêu 40% nội địa hóa, ngành điện tử – dù có sự hiện diện của nhiều tập đoàn lớn – nhưng tỷ lệ linh kiện được sản xuất tại Việt Nam còn hạn chế. Điều này cho thấy khoảng trống lớn trong hệ sinh thái công nghiệp, đặc biệt là nhu cầu bức thiết về đầu tư có chiều sâu vào lĩnh vực này nhằm gia tăng giá trị sản xuất trong nước.
Phát biểu tại hội thảo, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú khẳng định: “Phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ là yêu cầu tất yếu để nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, mà còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu”.
Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương phát biểu.
Theo ông Vũ Bá Phú, trong năm 2024, ngành chế biến-chế tạo đã thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, trong đó phần lớn đầu tư tập trung vào lĩnh vực như linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, phụ tùng ô-tô, xe máy điện.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy mặc dù có khoảng 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ hoạt động, phần lớn vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, với trình độ công nghệ, quản trị và tiêu chuẩn sản xuất còn hạn chế.
Chỉ khoảng 10% doanh nghiệp ứng dụng tự động hóa, dưới 20% đạt chứng nhận ISO và đa số mới chỉ tham gia ở công đoạn gia công cấp thấp. Tỷ lệ nội địa hóa tại nhiều ngành công nghiệp chủ lực như cơ khí, điện tử, ô-tô vẫn còn khiêm tốn.
Thực tế trên cho thấy, Việt Nam đang còn rất nhiều dư địa để phát triển lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm, kỹ năng quản trị và liên kết hợp tác theo chuỗi giá trị của doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI.
Ông Phú cũng cho rằng, vấn đề đặt ra là làm sao để tăng cường thu hút đầu tư có chọn lọc, đồng thời kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa, bởi đây được xem là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.
Theo ông Vũ Bá Phú, Cục Xúc tiến thương mại đã và đang phối hợp với các bộ, ngành và hệ thống gần 60 Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để chủ động triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại và đầu tư trong lĩnh vực công thương, tập trung kết nối thường xuyên với các doanh nghiệp FDI nhằm mở rộng không gian hợp tác, hướng tới hình thành mối liên kết mạnh mẽ, gắn kết chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp Việt Nam.
Ông Phú mong muốn tiếp tục nhận được sự phối hợp chặt chẽ và trao đổi thường xuyên giữa Cục Xúc tiến Thương mại với các cơ quan, tổ chức, địa phương và doanh nghiệp để triển khai các hoạt động xúc tiến đầu tư và thương mại ngày càng hiệu quả, góp phần phát triển bền vững lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và nền kinh tế Việt Nam.
Các chuyên gia, diễn giả tham gia phiên thảo luận tại hội thảo.
Thời gian qua, công tác xúc tiến đầu tư vào ngành CNHT mới chủ yếu dừng ở các hoạt động tổng hợp, thiếu tính chuyên biệt, chưa tạo được cơ chế kết nối thực chất giữa doanh nghiệp Việt Nam với các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt là trong việc tiếp nhận công nghệ và tiêu chuẩn sản xuất toàn cầu.
Trước thực trạng trên, Hội thảo Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ được được tổ chức là một bước đi chiến lược, có tính khả thi cao trong bối cảnh hiện nay. Tại hội thảo, các diễn giả và các chuyên gia đầu ngành đã phân tích rõ những vướng mắc và nhà đầu tư nước ngoài quan tâm, từ hạ tầng, nhân lực đến chính sách ưu đãi. Đồng thời, nhiều giải pháp cụ thể được đưa ra như: Phát triển khu công nghiệp thế hệ gắn với chuyển đổi xanh, đẩy mạnh đào tạo nhân lực kỹ thuật cao, hỗ trợ doanh nghiệp nội địa nâng chuẩn sản xuất để tiếp cận chuỗi cung ứng.
Hội thảo không chỉ là nơi giới thiệu tiềm năng đầu tư, cơ chế chính sách và nhu cầu hợp tác đầu tư của các địa phương và doanh nghiệp, mà còn đóng vai trò là nền tảng kết nối trực tiếp giữa nhà đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp Việt Nam, thúc đẩy hình thành chuỗi liên kết cung ứng nội địa, từng bước nâng cao năng lực công nghiệp quốc gia và gia tăng tỷ lệ nội địa hóa.
Theo khảo sát của JETRO, hơn 56% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong 1-2 năm tới, đặc biệt ưu tiên các ngành công nghiệp hỗ trợ. Điều này cho thấy niềm tin của nhà đầu tư quốc tế vào môi trường đầu tư tại Việt Nam và tiềm năng phát triển lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ nếu có chiến lược bài bản, đồng bộ.
Hội thảo cung cấp một bức tranh toàn diện về dòng chảy đầu tư vào lĩnh vực CNHT tại Việt Nam. Nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư và hoạt động tại Việt Nam, ông Masaru Onaga, CEO Công ty TNHH Onaga Việt Nam đề xuất một số khuyến nghị cụ thể. Theo đó, cần chuẩn hóa định dạng các loại hồ sơ cần nộp, đồng thời cung cấp thí dụ minh họa cụ thể về cách điền thông tin. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt là doanh nghiệp Nhật Bản, dễ dàng tiếp cận và thực hiện thủ tục hành chính chính xác ngay từ đầu.
Ngoài ra, việc đơn giản hóa quy trình cũng là điều cần thiết để các doanh nghiệp Nhật Bản có thể tự mình thực hiện thủ tục khi vào Việt Nam mà không cần phải phụ thuộc vào các công ty tư vấn trung gian.
Ông Onaga cũng bày tỏ mong muốn Chính phủ Việt Nam và Nhật Bản phối hợp xây dựng các biểu mẫu và danh sách kiểm tra cần thiết, như một phần trong nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp Nhật Bản mở rộng đầu tư tại Việt Nam.
Hội thảo đã giới thiệu những chủ trương, chính sách và quy định mới thúc đẩy phát triển Công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam; Thực trạng đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản vào ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam và xu hướng mở rộng chuỗi cung ứng thu mua nguyên vật liệu, linh phụ kiện từ doanh nghiệp Việt Nam; Những vấn đề nhà đầu tư nước ngoài quan tâm khi đầu tư vào ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam và khuyến nghị nâng cao năng lực doanh nghiệp nội địa tham gia Chuỗi cung ứng Công nghiệp hỗ trợ toàn cầu; Thực trạng và khuyến nghị điều chỉnh chiến lược sản xuất, thị trường xuất khẩu nhằm thích ứng với bối cảnh thay đổi của Chuỗi cung ứng CNHT toàn cầu; Chuyển đổi Khu Công nghiệp thế hệ mới, giải pháp xanh cho doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.
Một nội dung quan trọng khác là giới thiệu tiềm năng, chính sách ưu đãi và định hướng thu hút đầu tư từ các địa phương, khu công nghiệp và cụm công nghiệp của địa phương, thông tin về hạ tầng sản xuất công nghiệp hỗ trợ như: KCN DEEP C, KCN Amber Yên Quang,... giúp nhà đầu tư có cái nhìn trực quan, so sánh, và đánh giá cơ hội hợp tác. Đây là cơ sở để hình thành mối quan hệ kết nối lâu dài giữa nhà đầu tư nước ngoài và các địa phương đang tích cực tìm kiếm nguồn vốn chất lượng cao.
Vũ Trìu
